Del manejo campesino del fuego al incendio post-campesino en Galicia

  1. Soto, David 1
  2. Balboa, Xesús 1
  3. Fernández, Lourenzo 1
  1. 1 Universidade de Santiago de Compostela, España
Zeitschrift:
Historia Agraria de América Latina

ISSN: 2452-5162

Datum der Publikation: 2024

Ausgabe: 5

Nummer: 1

Seiten: 19-38

Art: Artikel

DOI: 10.53077/HAAL.V5I01.181 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openOpen Access editor

Andere Publikationen in: Historia Agraria de América Latina

Zusammenfassung

This work analyses in the long term (since the 18th century) the evolution of peasant fire management in Galicia (northeast Spain). Also, the emergence of forest fires as a consequence of the process of industrialization of agriculture and the breakdown of the agro-ecosystems in mosaic characteristic of peasant management. It is studied the functionality of the estivadas (shifting cultivation) in organic agriculture, its integration in the set of peasant management of the mountain. Attention is also paid to changes in the management of manure during the process of intensification of organic agriculture between 1750 and the 1930s. Finally, we study the rupture of peasant management forms first by the policies of the Franco dictatorship and then by the impact of the industrialization of agriculture. The links between the latter process and the emergence of fires as a recurring problem since the 1970s are analysed.

Bibliographische Referenzen

  • Balboa, X. (1990). O monte en Galicia. Vigo: Xerais.
  • Balboa, X. (2000). Rexeneración e destrucción: a utilización dos montes galegos. En. X.
  • Lago y J-P. Sánchez (eds), Galice-Bretagne-Amerique Latine. Melanges offerts a Bernard Le Gonidec (pp. 45-62). Santiago: Universidade de Santiago de Compostela/Xunta de Galicia.
  • Balboa, X. (2008). Da cultura do lume á barbarie incendiaria. En Axeitos, X.L.; Grnadío, E.; Villares, R. (Eds.) A patria enterira. Homenaxe a Xosé Ramón Barreiro Fernández (pp.841-866). Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega/Real Academia Galega/Universidade de Santiago de Compostela.
  • Bouhier, A. (2001). Galicia. Ensaio xeográfico de análise e intepretación dun vello complexo agrário. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia/Obra Social. Caixanova.
  • Cabana, A. (2007). Los incendios en el monte comunal gallego. Lugo durante el primer franquismo. Historia Agraria, 43. 555-577.
  • Carmona, X. (1982). Sobre as orixes da orientación exportadora na producción bovina galega. As exportacións a Inglaterra na segunda metade do século XIX, Grial, Anexo I, Historia. 305-352.
  • Corbacho, B. (2019). Labrando nutrientes. Intensificación agraria e manexo as fertilidade dos solos na agricultura galega dos séculos XVIII-XIX. Valga: Concello de Valga.
  • Corbacho, B.; Padró, R.; Soto, D.; Fernández Priero, L. (2021). Management of Soil Fertility and Agricultural Intensification in NW Iberia, 1750–1900. Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte / Economic History Yearbook. 62-1, 2021. 19-47. DOI: https://doi.org/10.1515/jbwg-2021-0002
  • Corbelle, E.; Tubío, J.M. (2018). Productivismo y abandono: dos caras de la transición forestal en Galicia (España), 1966-2009. Bosque 39-3. 457-467. DOI: https://doi.org/10.4067/S0717-92002018000300457
  • Fernández Cortizo, C. (2004). Los montes vecinales en mano común en la Tierra de
  • Montes (Galicia): Los aprovechamientos agrícolas (XVI-XVIII). En Francisco José Aranda (coord.), El mundo rural en la España moderna (pp. 1065-1078). Cuenca: Universidad de Castilla-La Mancha.
  • Fernández Prieto, L. (1992). Labregos con ciencia. Estado e sociedade e innovación tecnolóxica na agricultura galega, 1850-1936. Vigo: Xerais.
  • Garrabou, R.; González de Molina, M. (2010). La reposición de la fertilidad en los sistemas agrarios tradicionales. Icaria: Barcelona.
  • González de Molina, M., Soto, D. Guzmán, G.I., Infante-Amate, J., Aguilera, E., Vila, J.,
  • García-Ruiz, R. (2019). Historia de la Agricultura Española desde una perspectiva biofísica, 1900-2010. Madrid: Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación.
  • González de Molina, M. Soto, D., Infante-Amate, J., Herrera, A. (2021). Agricultural crisis and food crisis in early Francoism. Hunger seen through the lens of biophysics. En M. A. del Arco y P. Anderson (eds.) Franco’s Famine. Malnutrition, disease and starvation in post-Civil War Spain (pp. 36-56). Londres: Bloomsbury. DOI: https://doi.org/10.5040/9781350174672.0009
  • Karavani, A.; Boer, M. B.; Baudena, M.; Colinas, C.; Diaz-Sierra, R.; Pemán, J.; de Luis,
  • M.; Enríquez-de-Salamanca, A.; Resco, V. (2018). Fire-induced deforestation in drought-prone Mediterranean forests: drivers and unknowns from leaves to communities. Ecological Monographs, 88(2). 141–169 DOI: https://doi.org/10.1002/ecm.1285
  • Junta Consultiva Agronómica (1891). Avance estadístico sobre el cultivo cereal y de leguminosas asociadas en España formado por la Junta Consultiva Agronómica, 1891, quinquenio de1886 a 1890, ambos inclusive. Madrid.
  • Junta Consultiva Agronómica, (1923). Avance estadístico de la producción agrícola en España. Resumen hecho por la Junta Consultiva Agronómica de las memorias de 1922 remitidas por los ingenieros del servicio agronómico provincial. Madrid.
  • Marull, J., Font, C., Tello, E., Fullana, O., Domene, E., Pons, M., Galán, E. (2016).
  • Towards an energy–landscape integrated analysis? Exploring the links between socio-metabolic disturbance and landscape ecology performance (Mallorca, Spain, 1956–2011). Landscape Ecology 31, 317-336. DOI: https://doi.org/10.1007/s10980-015-0245-x
  • Pazos, M.A.; Palmeiro, X.M.; Conde, D. (2018). Del minifundio al megaincendio. Transiciones, rupturas y nuevos retos cara un desarrollo sostenible del medio rural gallego. Sémata 30. 339-357.
  • Pérez García, J. M.; López Díaz, M. (2010). La historiografía modernista en Galicia entre 1990 y 2009 balance y perspectivas de investigación. Minius, 18. 147-206.
  • Rico, E. (1995). Política forestal e repoboacións en Galicia (1941-1971). Santiago de Compostela: Servicio de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela.
  • Rico, E. (2000). Política forestal y conflictividad social en el noroeste de España durante el primer franquismo. 1939-1959. Historia Social, 38, 117-140.
  • Saavedra, P. (1995). O que non se pode medir: Os recursos do comunal nas economías campesiñas de Galicia de 1600 a 1850. En Actas do Congreso de Montes Veciñais, 14-16 de Decembro de 1995. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
  • Saavedra, P. (2014). Le pan de monte: La culture des montagnes communales en Galice (XVIIe-XXe siècle). En Roland Viader et Christine Rendu (Dirs.), Cultures temporaires et féodalité (pp. 168-200). Toulouse: Presses universitaires du Mirail. DOI: https://doi.org/10.4000/books.pumi.9745
  • Santos, A. (2003). Conflictos sócio-ambientais e monte comunal. A comarca de Sarria no primeiro franquismo (1939-1959), Trabajo de Investigación inédito, Departamento de Historia Contemporánea e de América, Facultade de Xeografía e Historia, Universidade de Santiago de Compostela.
  • Sineiro, F. (1978). Biología y control del tojo (Ulex europaeus L.). En Symposium Mediterraneo de Herbicidas. Las malas hierbas y los herbicidas en la cuenca mediterránea (pp.189-208). Madrid: Ministerio de Agricultura.
  • Sobrado, H. (2023). Rozas, estivadas y pan de vedro: El cultivo temporal del monte en la Galicia de la Edad Moderna. Historia Agraria, 89, 61-94. DOI: https://doi.org/10.26882/histagrar.089e01s
  • Soto, D. (2006). Historia dunha agricultura sustentábel. Transformacións productivas na agricultura galega contemporânea. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia
  • Soto, D. (2015). Del manejo multifuncional del territorio a la desarticulación productiva: cambios en los flujos de biomasa durante el proceso de industrialización de la agricultura gallega (1960-2012). Documentos de Trabajo SEHA, 2015-11.
  • Soto, D.; Fernández Prieto, L. (2004). Política forestal e conflictividade nas terras comunais de Galiza durante o franquismo (1939-1975). en D. Freire (ed.), Mundo Rural. Transformaçao e Resistência na Península Ibérica (século XX) (pp. 225-249). Lisboa: Colibrí.
  • Villares, R (1982). La propiedad de la tierra en Galicia. México: Siglo XXI.
  • Xunta de Galicia, (2019). Anuario de Estatística Agraria 2019. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.