A conceptualización do amencer, do atardecer e do anoitecer en galego
-
1
Universidade de Santiago de Compostela
info
ISSN: 1697-0780
Ano de publicación: 2019
Número: 17
Tipo: Artigo
Outras publicacións en: Linred: Lingüística en la Red
Resumo
O obxectivo deste traballo é analizar as diferentes maneiras de conceptualizar en lingua galega o amencer, o atardecer e o anoitecer, entendidos como procesos naturais e como períodos temporais. Con esta finalidade, conformamos un corpus de expresións tiradas sobre todo de fontes que recollen lingua oral, e estudamos, no marco da semántica cognitiva, as diferentes motivacións subxacentes ás expresións. O traballo amosa unha considerable riqueza de expresións e dominios fonte e entre estes últimos destacan, pola súa produtividade e frecuencia, o aparente movemento do sol e a presenza / ausencia de luz. Ao mesmo tempo, a análise mostra a existencia de paralelismos destacados na conceptualización do amencer e do atardecer / anoitecer.
Referencias bibliográficas
- ALBI = Gutiérrez Tuñón, Manuel (1996): Atlas lingüístico de El Bierzo, vol. I. Léxico (1), [Ponferrada]: Instituto de Estudios Bercianos.
- ALGa = Fernández Rei, Francisco (coord.) (2003): Atlas lingüístico galego IV. Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico, A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
- ALMA = Barriuso Fernández, Emilio (2002): Atlas léxico marinero de Asturias, [s. l.]: Real Instituto de Estudios Asturianos. Álvarez, Rosario e Xove, Xosé (2002): Gramática da lingua galega, Vigo: Galaxia. Antón, Fina María e Mandianes, Manuel (1996): "As campás enmudecen", Grial, 129, pp. 71-80.
- Barcelona, Antonio (ed.) (2000): Metaphor and metonymy at the crossroads. A cognitive perspective, Berlin – New York: Mouton de Gruyter. Cabanillas, Ramón (1983): Cancioneiro popular galego, Vigo: Galaxia.
- CG74 = García, Constantino (1974): "Amanecer en gallego", Verba, 1, pp. 150-158.
- CG78 = García, Constantino (1978): "Anochecer en gallego", Verba, 5, pp. 93-100. Cidrás Escáneo, Francisco (2003): "Alternancias transitivo-intransitivo e formación de predicados en galego", Verba 30, pp. 81-115.
- Corominas, Joan e Pascual, José A. (1980-1991): Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico, Madrid: Gredos.
- Costa, Daniela de Souza Silva (2018): Vocabulário Dialetal do Centro-Oeste: interfaces entre a Lexicografia e a Dialetologia. Tese de doutoramento, Londrina: Universidade Estadual de Londrina.
- DdD = Santamarina, Antón (dir.) (2006): Dicionario de dicionarios, A Coruña: Fundación Barrié. http://sli.uvigo.es/DdD/ [Consultado: 31/07/2019].
- DFG = López Taboada, Carme e Soto Arias, María Rosario (2008): Dicionario de fraseoloxía galega, Vigo: Xerais.
- Dobrovolskij, Dmitrij e Piirainen, Elisabeth (2005): Figurative language: cross-cultural and cross-linguistic perspectives, Amsterdam: Elsevier.
- DRAG = Real Academia Galega (2012): Dicionario da Real Academia Galega, A Coruña: Real Academia Galega. https://academia.gal/dicionario [Consultado: 31/07/2019].
- Dubert García, Francisco (2005): "Interferencias del castellano en el gallego popular", Bulletin of Hispanic Studies, 82:3, pp. 271-293.
- Fáller, Martina e Cuéllar, Mario (2003): "Metáforas del tiempo en el quechua", Actas del IV Congreso Nacional de Investigaciones Lingüístico-Filológicas, Lima: Universidad Ricardo Palma (CD-ROM), pp. 1-11.
- Fernández Rei, Francisco (1990): Dialectoloxía da lingua galega, Vigo: Xerais.
- Fernández Soriano, Olga e Taboes, Susana (1999): “Construcciones impersonales no reflejas”, Violeta Demonte e Ignacio Bosque (coords.), Gramática descriptiva de la lengua española, vol. 2 (Las construcciones sintácticas fundamentales. Relaciones temporales, aspectuales y modales), Madrid: Espasa Calpe, pp. 1723-1778.
- Fidalgo Santamariña, Antón (2001): Os saberes tradicionais dos galegos. Estudio da pluriactividade galega, Vigo: Galaxia.
- García, Constantino (2004): “De Rosalía a Dieste. Reflexións sobre o léxico dos escritores”, Rosario Álvarez, Francisco Fernández Rei e Antón Santamarina (eds.), A lingua galega: historia e actualidade, vol. 2, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, pp. 25-38.
- Gibbs, Raymond W. (2006): Embodiment and Cognitive Science, Cambridge: Cambridge University Press.
- Gómez Torrego, Leonardo (1992): La impersonalidad gramatical: descripción y norma, Madrid: Arco Libros.
- González Pereira, Andrea (2018a): "A caracterización do lobo a través das expresións figuradas galegas que o teñen como referente", Ana Acuña Trabazo, Xosé Henrique Costas González e Ana Iglesias Álvarez (eds.), Homenaxe a Ramón Gutiérrez Izquierdo, Vigo: Universidade de Vigo, pp. 129-141.
- González Pereira, Andrea (2018b): "Valoración do can por parte dos galegos: análise de expresións figuradas galegas que retratan este animal", Marta Díaz Ferro, Jorge Diz Ferreira, Ania Pérez Pérez e Ana Varela Suárez (coords.), Novas perspectivas na lingüística aplicada, Lugo: Axac, pp. 53-64.
- Houaiss = Houaiss, António, Villar, Mauro de Salles e Franco, Francisco Manoel de Mello (dirs.) (2001): Dicionário Houaiss da língua portuguesa, Rio de Janeiro: Objetiva.
- Izquierdo Guzmán, María Laura (1992): Estudio léxico-semántico de los términos que delimitan tiempo en 'día' (investigación diacrónica). Tese de doutoramento, La Laguna: Universidad de La Laguna.
- Johnson, Mark (1987): The body in the mind: The bodily basis of meaning, imagination and reason, Chicago, The University of Chicago Press.
- Kövecses, Zoltan (2005): Metaphor in culture. Universality and variation, Cambridge: Cambridge University Press.
- Kövecses, Zoltan (2010, 2ª ed.): Metaphor: a practical introduction, Oxford: Oxford University Press.
- Lakoff, George (1993, 2ª ed.): "The contemporary theory of metaphor", Andrew Ortony (ed), Metaphor and Thought, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 202-251.
- Lakoff, George e Johnson, Mark (1993, 2ª ed.): Metaphors we live by, Chicago - London: The University of Chicago Press.
- Lakoff, George e Turner, Mark (1989): More than cool reason: A field guide to poetic metaphor, Chicago: University of Chicago Press.
- LMP = Alvar, Manuel (1985): Léxico de los marineros peninsulares, vol. I, Madrid: Arco Libros.
- Mellado Blanco, Carmen (2012): "La conceptualización del tiempo a través del espacio en la fraseología alemana y española", Carsten Sinner, Encarnación Tabares Plasencia e Esteban T. Montoro del Arco (eds.), Tiempo, espacio y relaciones espacio-temporales en la fraseología y paremiología españolas, München: Peniope, pp. 34-49.
- Mendikoetxea, Amaya (1999): “Construcciones inacusativas y pasivas”, Violeta Demonte e Ignacio Bosque (coords.), Gramática descriptiva de la lengua española, vol. 2 (Las construcciones sintácticas fundamentales. Relaciones temporales, aspectuales y modales), Madrid: Espasa Calpe, pp. 1575-1630.
- Merchán Aravid, Nuria (2015): Verbos denominales incoativos en español. Tese de doutoramento, Alicante: Universitat d'Alacant - Universidad de Alicante.
- Merchán Aravid, Nuria (2017): "Verbos denominales incoativos en español", Moenia: Revista lucense de lingüistica & literatura, 23, pp. 29-60.
- Panther, Klaus-Uwe e Radden, Günter (2011): "Introduction. Reflections on motivation revisited", Klaus-Uwe Panther e Günter Radden (eds.), Motivation in grammar and the lexicon, Amsterdam - Philadelphia: John Benjamins, pp. 1-26.
- Peirsman, Yves e Geeraerts, Dik (2006): "Metonymy as a prototypical category", Cognitive linguistics, 17:3, pp. 269-316.
- Pérez Hernández, Lorena (2000): "Is time a basic domain? Reduction of abstract domains through metaphor and metonymy", EPOS, XVI, pp. 259-284.
- Radden, G. (2003): "The Metaphor TIME AS SPACE Across Languages", Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht 8:2/3, pp. 226-239.
- Rey, Alain e Chantreau, Sophie (1991): Dictionnaire des expressions et locutions, Paris: Robert.
- Ruwet, Nicolas (1989): “Weather-verbs and the unaccusative hypothesis”, Carl Kirschner e Janet Decesaris (eds.), Studies in Romance Linguistics, Amsterdam - Philadelphia: John Benjamins, pp. 313-345.
- Sánchez Cid, María (2004): “Denominacións para anoitecer en galego moderno”, Rosario Álvarez Blanco, Francisco Fernández Rei e Antón Santamarina (eds.), A Lingua Galega: historia e actualidade: Actas do I Congreso Internacional (Santiago de Compostela, 16-20 de setembro de 1996), vol. IV, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega / Consello da Cultura Galega, pp. 563-573.
- Seco Orosa, Ana (2001): "Determinación da fronteira lingüística entre o galego e o leonés nas provincias de León e Zamora", Revista de Filología Románica, 18, pp. 73-102.
- Sousa Fernández, Xulio: Índices do Atlas Lingüístico Galego. http://ilg.usc.gal/indices/ [Consultado: 31/07/2019].
- Szwedek, Aleksander (2009): "Conceptualization of space and time", Piotra Łobacz, Władysław Zabrocki e Piotr Nowak (eds.), Language, Science and Culture: Essays in Honor of Professor Jerzy Bańczerowski on the Occasion of His 70th Birthday, Poznan: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 317-333.
- TILG = Santamarina, Antón (dir.), González Seoane, Ernesto e Álvarez de la Granja, María: Tesouro informatizado da lingua galega (Versión 4.1), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. http://ilg.usc.es/TILG/ [Consultado: 31/07/2019].
- TLPGP = Álvarez, Rosario (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. http://ilg.usc.es/Tesouro [Consultado: 31/07/2019].
- Tuttle, Edward Fowler (1975): Studies in the derivational suffix -āculum, its Latin origin and its Romance Development, Tübingen: Max Niemeyer.
- Yu, Ning (2014): "Embodiment, culture, and language", Farzad Sharifian (ed.), The Routledge handbook of language and culture, London - New York: Routledge - Taylor & Francis Group, pp. 227–239.