Ocupacións domésticas na serra do Barbanzaresultados preliminares

  1. Barbeito Pose, Víctor José
  2. Valcarce, Ramón Fábregas
  3. Rodríguez Rellán, Carlos
  4. Blanco Chao, Ramón
  5. Costa-Casais, Manuela
  6. Martín Seijo, María
  7. Camaño, Alexandre Paz
  8. Costa, Alfonso Fariña
  9. López, Lino Gorgoso
Revista:
Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

ISSN: 0211-8653

Ano de publicación: 2015

Número: 34

Páxinas: 125-158

Tipo: Artigo

Outras publicacións en: Gallaecia: revista de arqueoloxía e antigüidade

Resumo

A Serra do Barbanza espertou especial interese entre os investigadores galegos para o estudo do fenómeno tumular dada a gran concentración que presenta, contrastando coa total ausencia de xacementos domésticos; pero nos últimos anos están aflorando un conxunto de xacementos arqueolóxicos extraordinarios, tanto pola densidade dos mesmos como polas súas características, que modifica substancialmente a imaxe que se tiña da Serra como unha área marxinal cara un espazo intensamente ocupado e explotado. A escavación de varios destes novos xacementos permitiron constatar a presenza de hábitats domésticos e de ocupacións reiteradas no tempo dende o Bronce Final ou Idade do Ferro ata a Alta Idade Media.

Referencias bibliográficas

  • Agrafoxo Pérez , X. 1982. Prehistoria e arqueoloxía da Terra da Barbanza. Noia.
  • ALONSO ROMERO, F. 1991. Santos e barcos de pedra: para unha interpretación da Galicia atlántica. Vigo.
  • BALLESTEROS ARIAS, P. 2004. “Arquitectura tradicional gandeira na terra do Suído”, Cuadernos de Estudios Gallegos, LI, . (117), pp. 9-48.
  • Barbeito Pose , V.J.; España Fernández , X. 2010. “Consideracións preliminares sobre o pastoreo tradicional na Serra do Barbanza: evidencias e estruturas etnográficas”, Barbantia: Anuario de Estudos do Barbanza, 6, PP. 125-137.
  • BEJARANO GALDINO, E. 1986. Los chozos: una arquitectura peculiar del Suído. Sada.
  • Bonilla Rodríguez , A.; Fábregas Valcarce , R. (ed). 2009. Círculo de engaños: excavación del “cromlech” de A Mourela (As Pontes de García Rodríguez). Santiago.
  • Calastrenc , C. 2014. “De piedra, tierra y madera: una mirada comparativa entre las cabañas pirenaicas”. En I. CLEMENTE COMTE; E. GASSIOT BALLBÈ; J. REY LANASPA (Eds.), Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineo. Boltaña, pp.177-191.
  • CARRIÓN, Y. 2005. “La vegetación mediterránea y atlántica de la península Ibérica. Nuevas secuencias antracológicas”, Trabajos Varios de S.I.P. 104. Valencia.
  • CHABAL, L., 1997. Forêts et sociétés en Languedoc (Néolithique final, Antiquitétardive): l’anthracologie, méthode et paléoécologie. Paris.
  • CLEMENTE COMTE, I.; GASSIOT BALLBÈ, E.; REY LANASPA, J. (Eds). 2014. Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineo. Boltaña.
  • Criado Boado , F.; Aira Rodríguez ,M.J.; Díaz -Fierros Viqueira , Fr. 1986. La construcción del paisaje, megalitismo y ecología en la Sierra de Barbanza (Galicia). Santiago de Compostela.
  • Criado Boado , F.; Villoch Vázquez , V. 1998. “La monumentalización del paisaje: percepción actual y sentido original en el megalitismo de la Sierra del Barbanza (Galicia)”, Trabajos de Prehistoria, 55 (1), pp. 63-80.
  • Criado Boado , F., Villoch Vázquez , V. 2000. “Monumentalizing landscape: from present perception to the past meaningof Galician megalithism (North-WestIberianPeninsula)”, Eur. J. Archaeol. 3, pp. 188–216.
  • Escrivano Velasco , C.; Cruz Sánchez , P. J.; Gómez Pérez , A.; Losa Hernández , R. 2008. Pastores de la comarca de la Churrería. Construcciones, formas de vida y artesanía en Cogeces del Monte. Valladolid.
  • FABIÁN GARCÍA, J. F. 2015. Guía de recursos arqueológicos y etnológicos visitables de El Raso de Candeleda. Candeleda (Ávila).
  • Fábregas Valcarce , R.; Rodríguez Rellán , C. 2012. A Arte rupestre no norte do Barbanza. Santiago.
  • FERNÁNDEZ DE LA CIGOÑA NÚÑEZ, E. 2004a. “As construccións primitivas dos pastores galegos: chozos das serras do Suído, Montemaior e Faro de Avión”, Asociación Galega para a Cultura e Ecoloxía. Vigo.
  • FERNÁNDEZ DE LA CIGOÑA NÚÑEZ, E. 2004b. ”Pascual Madoz e as casas de Adán. De San Cibrao de Rubiaes (Viana do Bolo –Ourense Oriental) nas abas da Serra Calva”, Pontenova, 9, pp. 53-64.
  • GALE, R.; CUTLER, D. 2000. Plants in Archaeology. Identification manual of vegetative plant materials used in Europe and the southern Mediterranean to c. 1500. Kew.
  • GASSIOT BALLBÈ, E. 2015. “Montañas humanas. La antropización de las zonas altas de los Pirineos a lo largo del Holoceno”. En V. Barbeito Pose (Coord.), IX Encontro Arqueolóxico do Barbanza. Boiro, 28 febreiro – 1 marzo, 2015. Boiro. Formato multimedia
  • GASSIOT BALLBÈ, E.; CLEMENTE COMTE, I.; GARCÍA CASAS, D.; MAZZUCCO, N.; OBEA GÓMEZ, L.; RODRÍGUEZ ANTÓN, D. 2014. “El pasado olvidado de la alta montaña: ocupaciones prehistóricas en el Parque Nacional de Aigüestortes i Estany de SantMaurici y susimplicaciones para la prehistoria de los Pirineos”. En I. CLEMENTE COMTE; E. GASSIOT BALLBÈ; J. REY LANASPA, (Eds.), Sobrarbe antes de Sobrarbe. Pinceladas de historia de los Pirineos. Boltaña, pp. 153-175.
  • GÓMEZ-ORELLANA, L. 2002. El último ciclo glacial-interglacial en el litoral del NW ibérico: Dinámica Climática y Paisajística. PhDThesis, Universidade de Santiago de Compostela. Santiago de Compostela.
  • Gutiérrez González , J. A. 2008. “Las villae y la génesis del poblamiento medieval”. En C. Fernández Ochoa; V. García-Entero; F. Gil Sandino (eds): Las villae tardorromanas en el occidente del Imperio: arquitectura y función. IV Coloquio Internacional de Arqueología de Gijón. Xixón, pp. 215-238.
  • GUTIÉRREZ ROGER, X. 1993. Rotas pola Serra do Barbanza: natureza, arqueoloxía e sociedade. Vigo.
  • HATHER, J.G. 2000. The Identification of the Northern European Woods. A guide for archaeologists and conservators. London.
  • KAAL, J., CARRIÓN MARCO, Y., ASOUTI, E., MARTÍN SEIJO, M., MARTÍNEZ CORTIZAS, A., COSTA CASAIS, M., CRIADO BOADO, F. 2011. “Long-term deforestation in NW Spain: linking the Holocene fire history to vegetation change and human activities”, Quaternary Science Reviews 30, pp.161-175.
  • Lantes Suárez , O. 2015. “Caracterización composicional e estimación da temperatura de cocción de cerámica prehistórica na Serra do Barbanza”. En V. Barbeito Pose (Coord.), Informe valorativo: Fase IV. Mantemento da ruta as mámoas. Boiro, A Coruña. [Documento inédito depositado na Dirección Xeral do Patrimonio Cultural da Consellería de Cultura, Educación e OOUU da Xunta de Galicia].
  • López Cuevillas , F.; Bouza Brey , F. 1928. “Prehistoria e folklore da Barbanza”, NÓS, Pubriacións galegas e Imprenta, A Coruña.
  • López Gómez , P. 2012. “Ganadería de Alta Montaña en la Edad Media: el caso de Cangas de Narcea, Asturias”, Arqueología y Territorio, 9, pp. 183-197.
  • LORENZO, X. 1947. ”Antiguas habitaciones de pastores en la sierra de Leboreiro”, Cadernos de Estudios Gallegos, 7, pp. 341-361.
  • MARTÍNEZ-CORTIZAS, A.; COSTA-CASAIS, M. AND LÓPEZ-SÁEZ, A. 2000a. “Environmental change in NW Iberia between 700 and 500 cal BC”, Quaternary International, 200, pp. 77-89.
  • Martínez Lema , P. 2008. Inventario toponímico do Tombo de Toxos Outos. Noia.
  • Mujika -Alustiza , J.A.; AgUirre -García , J.; Edeso -Fito , J. M.; Lopetegi -Galarraga, A.; Pérez -Díaz , S.; Ruiz -Alonso , M.; Tarriño -Vinagre , A.; Yusta -Arnal , I. 2013. “La continuidad de la actividad pastoril durante la época romana en la zona de Argarbi (Sierra de Aralar–Gipuzkoa”), Kobie, 32: pp. 217-258.
  • OBERMAIER, H. 1923. “Impresiones de un viaje prehistórico por Galicia”, Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Orense. 7(148) (en.-feb. 1923); pp. 1-21.
  • OLIVEIRA, D. DE; PEREIRA, S. 2009. “A pulverizaçâo da Ammaia na Alta Idade Media”. En F. DE OLIVEIRA, D. DE OLIVEIRA, M. PATROCÍNIO (Eds): Espaços e Paisagens. Antigidade Clássicae Heranças Contemporânea. Vol. 3 História, Arqueologia e Arte. Coimbra: pp. 171-183.
  • RAMIL GONZÁLEZ, E.; LÓPEZ LOUREIRO, R. 2003. “A Serra da Capelada: patrimonio arqueolóxico e patrimonio cultural”, Brigantium, 14, pp. 23-38.
  • Sánchez Pardo , J.C; Rodríguez Resino , A. 2009. “Poboamento rural altomedieval en Galicia; balance e perspectivas”. En J. A. Quirós Castillo , (ed), The Archaeology of Early Medieval Villages in Europe. País Vasco.
  • SARTAL LORENZO, M.A.; LLINARES GARCÍA, M. 2009. “O pasado “incesante” : visión popular da arqueoloxía da Mourela”. En A. BONILLA RODRÍGUEZ; R. FÁBREGAS VALCARCE, (Eds.), Círculo de engaños: excavación del “cromlech” de A Mourela (As Pontes de García Rodríguez, A Coruña). Santiago de Compostela, pp. 197-215.
  • SCHWEINGRUBER, F.H. 1990. Anatomy of European Woods. An atlas for theidentification of European trees, shrubs and dwarfshrubs. Stutgart.
  • SCHWEINGRUBER, F.H.; BÖRNER, A.; SCHULZE, E.-D. 2008. Atlas of WoodyPlant Stems. Evolution, Structure and Environmental Modifications. Berlin.
  • SOLA MESTRE, J. 1917. En el Olimpo Céltico. Los picos del Barbanza. Edición bilingüe por Antonio García Millan, 2008. Fonte Orixinal: Vida Gallega, Ano IX, 97, Vol. VI, Galicia-Vigo, 10-XII-1917.
  • TALLÓN, R., COSTA-CASAIS, M., TABOADA RODRÍGUEZ, T. 2015. ”Evolución de un sector costero durante la Alta Edad Media en el NW de la Península Ibérica”, Estudos do Quaternário/Quaternary Studies, 12, pp. 27-38.
  • Veiga González , A. 2001. “Excavaciones en el Galliñero. Poblado de As Jallas (1970-1971)”, Boletin do Instituto de Estudos Vigueses, 7-1, pp. 371-390.
  • Villoch Vázquez , V. 1999. La configuración social del espacio entre las sociedades constructoras de túmulos en Galicia. Estudios de emplazamiento tumular. Santiago de Compostela.