Con-formar estereotipos. Las personas migrantes, como identidad y producto, en los audiovisuales europeos
- Elena Freire Paz 1
- Daniel Manuel Vázquez Vila 1
-
1
Universidade de Santiago de Compostela
info
ISSN: 0214-7564, 2340-2792
Ano de publicación: 2025
Título do exemplar: Industrias culturales y nuevos consumos culturales
Número: 41
Tipo: Artigo
Outras publicacións en: Gazeta de antropología
Resumo
The representation of migrant people in audiovisuals is a topic of great interest barely addressed in the academic literature. This paper reflects on the use of stereotypes when representing or contextualizing such collectivities in European audiovisual productions, as well as on the treatment or connotations assigned to that representation of migrant people during a chronological period that we have limited since the crisis economic development from 2007 until the outbreak of Covid-19 in 2020. Although the cultural industries have already taken some time to form a specific field of study for the social sciences and for antropology we understand it necessary to expand the analytical corpus from the posible construction of identity models through cultural consumption and, above all, identify their uses in the dynamics of tensión associated with the crises of the neoliberal economic model prevailing in our society. The methodology used is based on the systematic collection and complete viewing of all European film production that has been part of the commercial circuits in the selected period, as well as a proposal for analysis according to structured typologies.
Referencias bibliográficas
- Aguado Terrón, Juan Miguel 2004 Introducción a las teorías de la comunicación y la información. Murcia, Universidad de Murcia.
- AIMC/EGM 2019 Marco General de los Medios en España de 2019. Madrid, AIMC (Asociación para la Investigación de Medios de Comunicación) y EGM (Estudio General de Medios).
- Checa y Olmos, Francisco 2003 “Factores endógenos y exógenos para la integración social de los inmigrados en Almería”, en Francisco Checa y otros (ed.), La integración social de los inmigrados. Modelos y experiencias. Barcelona, Icaria: 103-150.
- Dorfman, Ariel (y Armand Mattelart) 1972 Para leer al Pato Donald. Comunicación de masas y colonialismo. México D. F., Siglo XXI.
- Eco, Umberto 1968 Apocalípticos e integrados. Barcelona, Labor.
- Eco, Umberto 2012 Construir al enemigo y otros escritos. Barcelona, Lumen.
- Freire-Paz, Elena 2002 “La artesanía gallega: espejo y etiqueta”, en Ricardo García Mira y otros (ed.), Cultur, Cuality of Life, and Globalization. A Coruña, AGEIP-IAPS: 894-895.
- Freire-Paz, Elena 2018 “Si no mirar fuera posible imágenes y representaciones de refugiados en los medios de comunicación”, en Julián Chaves Palacios y otros (ed.), Cooperación al desarrollo. Derechos humanos y políticas de comunicación. Barcelona, Anthropos: 161-182.
- Foucault, Michel 1968 Las palabras y las cosas. Una arqueología de las ciencias humanas. Buenos Aires, Siglo XXI.
- García Canclini, Néstor 1989 Culturas Híbridas. Estrategias para entrar y salir de la modernidad. México D. F., Grijalbo.
- García Canclini, Néstor 1995 Consumidores y ciudadanos. Conflictos multiculturales de la globalización. México D. F., Grijalbo.
- Geertz, Clifford 1983 La interpretación de las culturas. Barcelona, Gedisa.
- Godinho, Paula 2017 O Futuro é para Sempre, Experiência, Expectativa e Práticas Possíveis. Lisboa/Santiago de Compostela, Letra Livre/Através Editora.
- Habermas, Jürgen 1999 La inclusión del otro: Estudios de teoría política. Barcelona, Paidós.
- Höffe, Otfried 2010 “La tolerancia en tiempos de conflictos interculturales. Reflexiones de un filósofo político”, ARETÉ. Revista de Filosofía, nº XXII (1): 131-146.
- Kracauer, Siegfried 1985 De Caligari a Hitler: Historia psicológica del cine alemán. Barcelona, Paidós.
- Lévy, Pierre 2007 Cibercultura. La cultura de la sociedad digital. Barcelona, Rubí y México D. F., Anthhropos-Universidad Autónoma Metropolitana.
- MacClancy, Jeremy 2002 Exotic No More: Anthropology on the Front Lines. Chicago, University of Chicago Press.
- Radakovich, Rosario (y Ana Elisa Wortman) 2019 Mutaciones del consumo cultural en el siglo XXI: tecnologías, espacios y experiencias. Ciudad Autónoma de Buenos Aires, Teseo.
- Rincón Rodríguez, Omar Gerardo 2006 Narrativas mediáticas. O cómo se cuenta la sociedad del entretenimiento. Barcelona, Gedisa.
- Rosas Mantecón, Ana 2007 “Consumo cultural”, en Asunción Barañano y otros (coord.), Diccionario de relaciones interculturales. Diversidad y globalización. Madrid, UCM-Editorial Complutense: 38-42.
- Vázquez-Vila, Daniel-Manuel 2023 Una historia de percepción: Los movimientos migratorios a través del audiovisual. Santiago de Compostela, USC, Tesis doctoral.
- Veiga Izaguirre, Marta 2024 Hexemonía e maxia: a pedra filosofal das narrativas transmedia na era “fanfiction”. Santiago de Compostela, USC, Tesis doctoral.
- Zecchetto, Victorino 2002 La danza de los signos: nociones de semiótica general. Quito, Abya-Yala. Akinnuoye-Agbaje, Adewale (dir.) 2018 Farming. Reino Unido, Francia y Estados Unidos; EMG Management, Groundswell Productions, Logical Pictures, Metalwork Pictures, Montebello Productions y Sundance Institute.
- Allouache, Merzak (dir.) 2009 Harragas. Argelia y Francia; Librisfilms, Baya Films y France 2 Cinéma.
- Barrena, Marcel (dir.) 2021 Mediterráneo. España y Grecia; Lastor Media, Fasten Films, Arcadia Motion Pictures, Cados Producciones, Heretic, Movistar+, Radio Televisión Española (RTVE) y TV3.
- Benyamina, Houda (dir.) 2016 Divines (Divinas). Francia y Catar; Easy Tiger, France 2 Cinéma y France Télévisions.
- Bertucelli, Julie (dir.) 2014 La cour de Babel. Francia; Les Films du Poisson, Sampek Productions y Arte France Cinéma.
- Bonitzer, Pascal (dir.) 2012 Cherchez Hortense (Looking For Hortense). Francia; SBS Productions, Cinémage 6, Soficinéma 8 y Centre national du cinéma et de l´image animée.
- Boon, Dany (dir.) 2008 Bienvenue chez les Ch’tis (Bienvenidos al Norte). Francia; Pathé Renn Productions, Hirsch, TF1 Films Production, Les Productions du Chicon, Canal+, Région Nord-Pas-de Calais (CRRAV), Centre National de la Cinématographie (CNC) y CinéCinéma.
- Caballero, Paco (dir.) 2019 Perdiendo el Este. España; Acosta Producciones, Aparte Producciones, Atresmedia Cine, Atresmedia, Movistar y Warner Bros.
- Calvo, Salvador (dir.) 2020 Adú. España; Ikiru Films, La Terraza Films, Un Mundo Prohibido, Telecinco Cinema, Mediaset España, Mogambo e Instituto de la Cinematografía y de las Artes Audiovisuales (ICAA).
- Chaplin, Charles (dir.) 1917 The Immigrant (Charlot emigrante). Estados Unidos; Lone Star Corporation y Mutual Film.
- Chauveron, Philippe de (dir.) 2014 Qu´est-ce qu´on a fait au Bon Dieu? (¿Dios mío, pero qué te hemos hecho?). Francia; Les films du 24, TF1 Droits Audiovisuels, TF1 Films Production, Sofica UGC 1 y La Banque Postale Image.
- Chauveron, Philippe de (dir.) 2018 Qu´est-ce qu´on a encore fait au Bon Dieu? (Dios mío, ¿Pero qué te hemos hecho… ahora?). Francia; Les Films du Premier, TF1 Films Production, Orange Studio y UGC.
- Collardey, Samuel (dir.) 2013 Comme un lion (Como un león). Francia; Lazennec 3 y Arte France Cinéma.
- Crisan, Marian (dir.) 2010 Morgen. Rumania, Francia y Hungría; Mandrágora, Slot Machine y Katapult Film.
- Dag, Umut (dir.) 2012 Kuma (La segunda mujer). Austria; Wega Film y Österreichischer Rundfunk (ORF)
- Djaïdani, Rachid (dir.) 2016 Tour de France. Francia; Les Films des Tournelles, Mars Films, Cité Films, AOC Films y Useful.
- Faucon, Philippe (dir.) 2015 Fatima (Fátima). Francia y Canadá; Istiqlal Films, Arte France Cinéma, Rhône-Alpes Cinéma, Possibles Média y Tanit Films.
- Goupil, Romain (dir.) 2010 Les mains en l´air (Las manos en el aire). Francia; Les Films du Losange, France 3 Cinéma, France Télévision, Canal+ y CinéCiéma.
- Grolleau, Mallory (dir.) 2015 Le pantin. Francia; Animals Production Liaison Cinématographique.
- Hamidi, Mohamed (dir.) 2013 Né quelque part (Mi tierra). Francia, Marruecos y Bélgica; Quad, Kiss Films, France 3 Cinéma, Mars Films, Jouror Productions, Agora Films, Frakas Productions y Ten Films.
- Hamidi, Mohamed (dir.) 2019 Jusqu´ici tout va bien (Bienvenidos al barrio). Francia y Bélgica; Quad, Kiss Films, TF1 Studio, TF1 Films Production, 14eme Art Productions, Ten Cinéma, Panache Productions y La Compagnie Cinématographique.
- Härö, Klaus (dir.) 2015 Miekkaillija (La clase de esgrima). Finlandia, Estonia y Alemania; Making Movies Oy, Allfilm y Kick Film.
- Hudson, Steve (dir.) 2006 True North. Reino Unido, Irlanda y Alemania; Ariel Films, BBC Films, Bórd Scannán na hÉireann, Deutscher Filmförderfonds (DFFF), Filmstiftung Nordrhein-Westfalen, Makar Films & Productions, Rosebud Films, Samson Films y Scottish Screen.
- Iglesias, Carlos (dir.) 2006 Un franco 14 pesetas. España; Adivina Producciones. Iglesias, Carlos (dir.) 2014 2 francos, 40 pesetas. España; Dschoint Ventschr Filmproduktion AG y Gonafilm.
- Kaurismäki, Aki (dir.) 2011 Le Havre (El Havre). Finlandia, Francia y Alemania; Sputnik, Pandora Filmproduktion, Pyramide Productions, Finnish Film Foundation y Arte France Cinéma / ZDF-Arte. Kaurismäki, Aki (dir.) 2017 Toivon tuolla puolen (El otro lado de la esperanza). Finlandia y Alemania; Sputnik, Oy Bufo Ab y Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF).
- Klotz, Nicolas (dir.) 2004 La Blessure. Francia y Bélgica; Aurora Films, Tarantula, Petits et Grands Oiseaux y ARTE. Klotz, Nicolas (dir.) 2011 Les amants (Low Life). Francia; Agora Films, Les Films du Losange, Maia Cinéma, Rhône-Alpes Cinéma y Centre Images – Région Centre.
- Korver, Shariff (dir.) 2014 Infiltrant (The Intruder). Países Bajos; Lemming Film.
- Ladj Ly (dir.) 2019 Les Misérables (Los Miserables). Francia; Lily Films, Rectangle Productions, Srab Films, Canal+, Ciné+, Cinéfeel, Wild Bunch, CNC, Le Pacte, Cinéventure, Arte Cofinova y Cinémage 12 Développement.
- Lehmann, Aron (dir.) 2015 Highway to Hellas (Bienvenidos a Grecia). Alemania y Grecia; Pantaleon Films y 2K Films.
- León de Aranoa, Fernando (dir.) 2005 Princesas. España; Reposado Producciones, Mediapro, Antena 3 Televisión y Canal+ España.
- Lioret, Philippe, (dir.) 2009 Welcome. Francia; Nord-Ouest Production, France 3 Cinéma, Studio 37, Mars Distribution, Fin Août Productions, The Bureau y Canal+.
- Lojkine, Boris (dir.) 2014 Hope. Francia y Marruecos; Zadig Films, Sylicone e Ink Production.
- Loubeyre, Nathalie (dir.) 2016 La mécanique des flux. Francia; Pays des Miroirs Productions y Tell Me Films.
- Masset-Depasse, Oliver (dir.) 2010 Illégal. Bélgica, Luxemburgo y Francia; Versus Production, Dharamsala, Iris Productions, Prime Time y Radio Télévision Belge Francophone (RTBF).
- Mention-Schaar, Marie-Castille (dir.) 2014Les héritiers (La profesora de historia). Francia; Loma Nasha, Vendredi Films, TF1 Droits Audiovisuels, Union Générale Cinématographique, France 2 Cinéma, Orange Studio y Orange Cinéma Séries (OCS).
- Miniero, Luca (dir.) 2011 Benvenuti al Sud (Bienvenidos al Sur). Italia y Alemania; Medusa Film, Cattleya y SKY. Morina, Visar (dir.) 2020 Exil. Alemania, Bélgica y Kosovo; Komplizen Film, Frakas Productions, Ikone Studio, Westdeutscher Rundfunk (WDR), ARTE, VOO y BeTV.
- Mungiu, Cristian (dir.) 2016 Bacalaureat (Los exámenes). Rumania, Francia y Bélgica; Canal+, Ciné+, Euimages, France 3 Cinéma, France Télévisions, Groupama Romania, Les Films du Fleuve, Mobra Films, Why Not Productions, Wild Bunch y Romanian Film Board (C.N.C.).
- Naber, Johannes (dir.) 2010 Der Albaner (Contra la pared). Alemania y Albania; Neue Schönhauser Filmproduktion, ARTE, On Film Production y Südwestrundfunk (SWR).
- Nakache, Oliver y Éric Toledano (dir.) 2011 Intouchable (Intocable). Francia; Quad Production, Ten Films, Chaocorp, Gaumont y TF1 Films Production. Nakache, Oliver y Éric Toledano (dir.) 2014 Samba. Francia; Quad, Ten Films, Gaumont, TF1 Films Production y Korokoro.
- Nattiv, Guy (dir.) 2019 Skin. Estados Unidos, Canadá, Brasil y China; Maven Pictures, TUGAWOOD Pictures, Allusionist Pictures, Brookstreet Pictures, Come What May Productions, Hua Wen Movie Group, Item 7, Lost Lane Entertainment, New Native Pictures y Sight Unseen Pictures.
- Olivares, Gerardo (dir.) 2007 14 Kilómetros. España; Wanda Visión y Explora Films.
- Olmi, Ermanno (dir.) 2011 Il villaggio di cartone (El pueblo de cartón). Italia; Cinemaundici, Rai Cinema, Edison e Intesa San Paolo.
- Paiaya, Ara (dir.) 2015 Skin Traffik (Tráfico humano). Reino Unido; Raging Pictures.
- Pasolini, Uberto (dir.) 2008 Machan. Sri Lanka, Italia y Alemania; Babelsberg Film, Rai Cinema, Redwave Films, Shakthi Films y Studio Urania.
- Rambaldi, Julien (dir.) 2015 Bienvenue à Marly-Gomont (El médico africano). Francia; E.D.I. Films, Curiosa Films, Moana Films, Cinéfrance Plus y TF1 Films Production.
- Riahi, Arash T. (dir.) 2008 Ein Augenblick Freiheit (For a Moment, Freedom). Austria, Francia y Turquía; Les Films du Losange, Pi Film y Wega Film.
- Rosi, Gianfranco (dir.) 2016 Foucoammare (Fuego en el mar). Italia y Francia; Stemal Entertainment, 21 Unofilm, Istituto Luce Cinecittà, Rai Cinema, Les Films d´Ici y Arte France Cinéma.
- Samdereli, Yasemin (dir.) 2011 Almanya: Willkommen in Deutschland (Almanya: Bienvenidos a Alemania). Alemania; Roxy Film e Infafilm.
- Scott, Ken (dir.) 2018 The Extraordinary Journey of the Fakir (De la India a París en un armario de IKEA). Francia, India, Bélgica, Singapur y Estados Unidos; Brio Films, Scope Pictures, Little Red Car Films, TF1 Studio, Sony Pictures Home Entertainment, Aleph Motion Pictures, M! Capital Ventures, Impact Films, Radio Télévision Belge Francophone (RTBF), Golden Ratio Films y Art-Production.
- Seidl, Ulrich (dir.) 2007 Import/Export. Austria, Alemania y Francia; Ulrich Seidl Film Produktion GmbH, Coproduktion Office, Essential Filmproduktion GmbH, Pronto Film, Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF) y Österreichischer Rundfunk (ORF).
- Segre, Andrea (dir.) 2017 L´ordine delle cosse (El orden de las cosas). Italia y Francia; Jolefilm, Rai Cinema, MACT Productions y Sophie Dulac Productions.
- Show-Chun, Lee (dir.) 2015 Shangaï Belleville. Francia; Clandestine Films.
- Sombogaart, Ben (dir.) 2018 Rafaël. Países Bajos, Bélgica y Croacia; Rinkel Film, Evangelische Omroep (EO), Menuet Producties y Nukleus Film.
- Torregrossa, Jorge (dir.) 2014 La vida inesperada.España; Ruleta Media, Bullet Pictures y TVE.
- Uekrongtham, Ekachai (dir.) 2015 Skin Trade (Tráfico humano). Tailandia, Canadá y Estados Unidos; Baumgarten Management and Productions (BMP), Red Orm Productions Inc., SC Films International, SC Films Thailand Co., SC International Pictures, Thor Pictures y ThorBak.
- Vázquez-Vila, Daniel-Manuel (dir.) 2011 Legado migratorio santaballés. España; Padroado pro Escola da Liga Santaballesa.
- Velilla, Nacho G. (dir.) 2015 Perdiendo el Norte. España; Producciones Aparte, Aragón Televisión, Atresmedia Cine, Audiovisual Aval SGR, Canal+ España, Telefónica Studios e Instituto de la Cinematografía y de las Artes Audiovisuales (ICAA).
- Verhoeven, Simon (dir.) 2016 Willkommen bei den Hartmanns (Bienvenido a Alemania). Alemania; Wiedemann & Berg Filmproduktion, Sentana Filmproduktion y Seven Pictures Film.
- Villaverde, Teresa (dir.) 2006 Transe. Portugal; Gemini Films, Mandrágora Filmes, Revolver Film, Clap Filmes y The Hermitage Bridge Studio.
- Zhao, Chloé (dir.) 2020 Nomadland. Estados Unidos; Highwayman Films, Cor Cordium Productions y Hear-Say Productions.