Esta cantiga fez Pero Velho de Taveiroos e Paai Soarez, seu irmãao... A manciña indicadora no Cancioneiro da Biblioteca Nacional (códice 10991)
ISSN: 2254-7444
Ano de publicación: 2013
Número: 2
Páxinas: 31-60
Tipo: Artigo
Outras publicacións en: Revista de Cancioneros Impresos y Manuscritos
Resumo
Case todas as anotacións de A. Colocci no Cancioneiro da Biblioteca Nacional 10991 (B) teñen sido estudadas e valoradas polos investigadores da lírica galego-portuguesa, con frecuencia procurando respostas a diferentes problemas. No f. 35v, encóntrase o debuxo dunha manciña que sinala cara á singular razo que introduce a primeira tenzón no cancioneiro B, Vi eu donas encelado (B142), dos irmáns Pero Velho de Taveirós e Paai Soarez de Taveirós. A partir da situación desta marca colocciana, deseñada entre a rúbrica atributiva Pero Velho de Taveroos (na col. a) e a razo (na col. b), J.-M. d’Heur entendeu que o sinal estaba destinado a corrixir a disposición da rúbrica atributiva, pasando a asignar B140 (Par Deus, dona Maria, mia senhor ben talhada) e B141 (Quand’ora for a mia senhor veer) ao trobador que ten a súa obra nos folios anteriores do cancioneiro B, isto é, Nun’Eanes Cerzeo. A dúbida na autoría destas dúas cantigas callou en estudos posteriores, pero en ningún caso conduciu a unha análise dos contextos de aparición e da función da manciña colocciana no interior do cancioneiro. Con intención de reavaliar a cuestión, o noso traballo derivará no exame desta singular marca.
Referencias bibliográficas
- Arbor Aldea, Mariña (2009), «Un códice de historia material compleja: el Cancioneiro da Ajuda», Revista de Literatura Medieval, 21, pp. 77-124.
- Bertolucci, Valeria (1966), «Le postille metriche di Angelo Colocci ai canzonieri portoghesi», Annali dell’Istituto Orientale de Napoli. Sezione Romana, 8, pp. 13-30.
- Bertolucci, Valeria (1972), «Note linguistiche e letterarie di Angelo Colocci in margine ai canzonieri portoghesi», en Atti del convegno di studi su Angelo Colocci. Iesi, 13-14 settembre 1969, Palazzo della Signoria, Jesi, Amministrazione Comunale, pp. 197-203.
- Brea, Mercedes (1997), «Las Anotaciones de Angelo Colocci en el Cancionero de la Biblioteca Vaticana», Revista de Filología Románica, 1/14, pp. 515-519.
- Brea, Mercedes (1999a), «De las vidas y razos a las rúbricas explicativas», Estudios Románicos, 11, pp. 35-50.
- Brea, Mercedes (1999b), «Cantar et cantiga idem est», en Homenaxe ó profesor Camilo Flores, 2, Santiago de Compostela, Servicio de Publicacións e Intercambio Científico, pp. 93-108.
- Brea, Mercedes (2009), «Vós que soedes en corte morar, un caso singular», en Pola melhor dona de quantas fez nostro Senhor. Homenaxe á Profesora Giulia Lanciani, coord. Mercedes Brea, Santiago de Compostela, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, pp. 97-113.
- Brea, Mercedes, & Francisco Fernández Campo (1993), «Notas lingüísticas de A. Colocci no Cancioneiro galego-portugués B», en XXe Congès International de Linguistique et Philologie Romanes: Université de Zurich (6-11 de avril 1992). La poésie lyrique romane (XIIe et XIIIe siècles), ed. G. Straka, Tübingen, Francke Verlag, t. 5/7, pp. 41-56.
- Brea, Mercedes (coord.) (2004), O Cancioneiro da Ajuda cen anos despois. Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo.
- Brea, Mercedes (coord.) (2005), Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
- Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti). Cód. 10991 (1982), Lisboa, Biblioteca Nacional, Imprensa Nacional-Casa da Moeda.
- Cancioneiro Português da Biblioteca Vaticana (Cod. 4803) (1973), Lisboa, Centro de Estudos Filológicos-Instituto de Alta Cultura.
- Cancioneiro da Ajuda. Edição fac-similada do códice existente na Biblioteca da Ajuda.
- Apresentação, Estudos e Indices (1994), Lisboa, Edições Távola Redonda, Instituto Português do Património arquitectónico e Arqueológico, Biblioteca da Ajuda.
- Cantigas Medievais Galego-Portuguesas [http://cantigas.fcsh.unl.pt].
- Carregal, A. A. Domínguez (2008), «Análise de algumas das notas lingüísticas de Angelo Colocci aos cancioneiros galego-portugueses B e V», Diacronia. Cadernos do CNLF, 34, vol. 9/5, pp. 34-40.
- D’Heur, Jean-Marie (1974), «Sur la tradition manuscrite des chansonniers galiciensportugais. Contribution à la Bibliographie Générale et au Corpus des troubadours», Arquivos do Centro Cultural Português, 8, pp. 3-100.
- D’Heur, Jean-Marie (1975), Recherches internes sur la lyrique amoureuses des troubadours galiciens-portugais (XIIIe-XIVe siècles). Contribution à l’étude du «corpus des troubadours, Liège, Université de Liège, Faculté de Philosophie et Lettres.
- D’Heur, Jean-Marie (1984), «Sur la généalogie des chansonniers portugais d’Ange Colocci», Boletim de Filologia, 29/1-4, pp. 23-34.
- Ferrari, Anna (1979), «Formazione e struttura del Canzoniere Portoghese della Biblioteca Nazionale di Lisbona (Cod. 10991: Colocci-Brancuti)», Arquivos do Centro Cultural Português, 14, pp. 27-142.
- Ferrari, Anna (1993a), «Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Colocci-Brancuti)», en Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa, Lisboa, Caminho, pp. 119-123.
- Ferrari, Anna (1993b), «Cancioneiro da Biblioteca Vaticana», en Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa, Lisboa, Caminho, pp. 123-126.
- Ferrari, Anna (2010), «Perché non possiamo non dirci eterotopici ed eternomici», en M. Arbor e A. F. Guiadanes (eds.), Estudos de edición crítica e lírica galegoportuguesa, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, pp. 103-113.
- Gonçalves, Elsa (1976), «La Tavola Colocciana. Autori Portughesi», Arquivos do Centro Cultural Português, 10, pp. 387-448.
- Gonçalves, Elsa (1993), «Tradição manuscrita da poesia lírica», en Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa, Lisboa, Caminho, pp. 627-632.
- Gonçalves, Elsa (1994), «O sistema das rubricas atributivas e explicativas nos cancioneiros trovadorescos galego-portugueses», en Actas do XIX Congreso Internacional de Lingüística e Filoloxía Románicas. Universidade de Santiago de Compostela, 1989, A Coruña, pp. 979-990.
- Gonçalves, Elsa (2007), «Sobre a tradição manuscrita da lírica galego-portuguesa: conjecturas e contrariedades», eHumanista, 8, pp. 1-27.
- González, Déborah (2012), «As tensos de Paai Soares de Taveiros. Edición e estudo de B142 e B144», Verba, 39, pp. 245-272.
- Lagares, Xoán Carlos (2000), E por esto fez este cantar. Sobre as rúbricas explicativas dos cancioneiros profanos galego-portugueses, Laiovento, Santiago de Compostela.
- Lanciani, Giulia (1995), «Per una tipologia della tenzone galego-portoghese», en Medioevo y Literatura, Actas del V Congreso de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval, (Granada, 27 septiembre-1 octubre 1993), 1, ed. Juan Paredes, Granada, Universidad, Servicio de Publicaciones, pp. 117-130.
- Lanciani, Giulia (2010), «Os trobadores perdidos: perdidos?», en In Marsupiis Peregrinorum. Circulación de textos e imágenes alrededor del camino de Santiago en la Edad Media, ed. Esther Corral, Firenze, Edizioni del Galluzzo per la Fondazione Ezio Franceschini, pp. 355-364.
- Lanciani, Giulia, & Giuseppe Tavani (1995), As Cantigas de Escarnio, Vigo, Xerais.
- Lorenzo Gradín, Pilar (2002), «Géneros y rúbricas en los cancioneros gallegoportugueses», en Homenaje a Luis Quirante. Cuadernos de Filología. Anejo L, 2, ed. Rafael Beltrán, Marta Haro, Josep Lluís Sirera e Antoni Tordera, Valencia, Universitat de València, pp. 625-636.
- Lorenzo Gradín, Pilar (2003), «Las razos gallego-portuguesas», Romania, 121/1-2, pp. 99-132.
- MedDB: Base de datos da Lírica Profana Galego-Portuguesa [http://www.cirp.es].
- Michaëlis, Carolina (1990), Cancioneiro da Ajuda. Edição critica e commentada, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 2 vols. [reimpr. da ed. Halle A. S., Max Nemeyer, 1904].
- Miranda, José Carlos Ribeiro (2010), «Cantar ou cantiga? Sobre a designação genérica da poesia galego-portuguesa», en Estudos de vocabulario trobadoresco, Santiago de Compostela, Centro Ramón Piñeiro, Secretaría Xeral de Política Lingüística, pp. 161-179.
- Monaci, Ernesto (1875), Il Canzoniere portoghese della Biblioteca Vaticana, Halle, Max Niemeyer Editore.
- Oliveira, António Resende de (1994), Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos xiii e xiv, Lisboa, Edições Colibri.
- Ramos, Maria Ana (2008), O Cancioneiro da Ajuda: Confecção e escrita, Lisboa, Universidade de Lisboa, 2 vols. [Tese de doutoramento, <http://repositorio. ul.pt/>].
- Silva, Manuel Alvaro Ferreira da (1993), A Tenção galego-portuguesa: estudo de um género e edição dos textos, Lisboa [Tese de mestrado inédita].
- Souto, José Antonio (2012), Os cavaleiros que fizeram as cantigas. Aproximação às origens socioculturais da lírica galego-portuguesa, Niteroi, Editora da Universidade Federal Fluminense.
- Tavani, Giuseppe (1967), «La tradizione manoscritta della lirica galego-portoghese», Cultura Neolatina, 27, pp. 41-94.
- Tavani, Giuseppe (1988), Ensaios porturgueses. Filologia e Linguistica, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda.
- Tavani, Giuseppe (1993), «Pero Velho de Taveirós», en Dicionário da Literatura Medieval Galega e Portuguesa, Lisboa, Caminho, p. 552.
- Tavani, Giuseppe (ed.) (1999a), Arte de trovar do Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa, introdução, edição crítica e fac-símile, Lisboa, Colibri.
- Tavani, Giuseppe (1999b), «Ancora sulla tradizione manoscritta della lirica galegoportoghese (quarta e ultima puntata)», Rassegna Iberistica, 65, pp. 3-12.
- Tavani, Giuseppe (2002), Tra Galizia e Provenza: Saggi sulla poesia medievale galegoportoghese, Roma, Carocci.
- Vallín, Gema (1996), Las cantigas de Pay Soarez de Taveirós, estudio histórico y edición, Alcalá de Henares, Universidad de Alcalá de Henares.
- Vieira, Y. Frateschi (1999), En Cas dona Maior. Os trovadores e a corte senhorial galega no século xiii, Laiovento, Santiago de Compostela.